6.SINIF - TÜRKÇE - CÜMLEDE ANLAM

2) CÜMLEDE ANLAM

➡️ Neden - Sonuç ( Sebep - Sonuç ) Cümleleri

Bir eylemin hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelere neden-sonuç ( sebep - sonuç ) cümleleri denir.Bu cümlelerinin yüklemine " neden?  ve niçin ?  " soruları sorulduğunda cevap alırız. Genellikle " için, -den,-diğinden, ile " gibi ekler ve ebatlar kullanılır.

örnek

• Yağmur yağınca maç iptal oldu. ( Şimdi sorumuzu soralım. Neden  iptal oldu ?  cevap = yağmur yağınca . cevapta aldık o zaman bu cümle neden - sonuç cümlesidir. )
• Boyalarım bittiği için resmim yarım kaldı ( Neden yarım kaldı? cevap = boyalarım bittiği için . cevap aldık o zaman bu cümle de neden - sonuç cümlesi )
• Durumu anladı ki bıyık altında gülüyor. 
• Çok sistemli çalıştı, başarılı oldu.

➡️ Amaç - Sonuç Cümleleri

Eyleme sorulan " hangi amaçla " sorusuna cevap verir. Genellikle " için, diye, üzere " gibi ebatlar kullanılır.

Örnek

• Kilo vermeyim diye spor yapıyor. ( sorumu geliyor :) hangi amaçla spor yapıyor. cevap = kilo vermeyim diye )
• Bildiklerini anlatmak üzere karakola başvurdu. (soru: hangi amaçla başvurdu. cevap = bildiklerini anlatmak üzere.)
• Oraya tüm zorluklara rağmen okumaya gitti. ( soru = hangi amaçla gitti. cevap = okumak amacıyla ) 
• Kapının kilidini açmak için anahtarını çıkardı.
• Annemi mutlu edeyim diye çiçek aldım
• Öğrencilere yardımcı olsun diye hazırladım bu siteyi

➡️ Koşul - sonuç ( Şart - Sonuç ) Cümleleri
Bir şeyin gerçekleşmesi için başka bir durumun yerine getirilmesi gereğine “şart” denilir. Şart cümlelerinde iki cümlecik vardır. Bunlardan birinin olması için diğeri şarta bağlanır. Bir yargının ya da eylemin gerçekleşebilmesi için öne sürülen bir şartın olduğu cümlelerdir. Örneğin “Çok hastaysa dışarı çıkmasın.” cümlesinde dışarı çıkma işi hasta olma veya olmama şartına bağlanmıştır.

Örnek

• Ben sana her istediğini alırım yeter ki beni üzme 
• Çok şeker içersen dişlerin çürüyebilir.
• Bu sınavdan 450 puan alırsam istediğim bölüme yerleşebilirim.
• Biraz söz dinlesen böyle hata yapmazsın.
• Eğer yağmur bu şiddette yağarsa sel olabilir.

➡️ Karşılaştırma cümleleri

En az iki farklı varlığı, olayı, durumu, kavramı birbiriyle örtüşen birbirine benzeyen ya da karşıt yönleriyle zayıflık üstünlük eşitlik-denklik vs belirterek kıyaslayan cümlelerdir. Karşılaştırma cümlelerinin sadece aradaki farkların değerlendirildiği cümleler olmadığına, benzer yönlerin de kıyaslanabileceğine özellikle dikkat edilmelidir.

Karşılaştırma ilgisi “daha, en, gibi, kadar” vb edat ve zarf nitelikteki sözcükler veya “-den/-dan, -ki(n)den” vb ekler yardımıyla da sağlanır.

Karşılaştırma " gibi, kadar, en, daha, çok, göre, fazla " gibi cümlelerle kullanılır.

Örnek

• Köyün en güzel çiçeği bahçemizde yetişir.
• Sandığımda daha hızlıymış
• Aşağı yukarı aynı kilodayız seninle
• Şimdilerde eski arabaların yerini son derece modern arabalar almış
• Merve sınavlara Kader'den daha iyi hazırlandığı için yüksek not aldı.

 ➡️ Öznel ve Nesnel yargılı cümleler

1- Nesnel (Objektif)
Anlatım: Anlatıcının kişisel görüşlerini, yorum ve izlenimlerini içermeyen; gözlem, deney ve araştırmaya dayanan anlatımdır. Nesnel yargılar kanıtlanabilir niteliktedir, kişiden kişiye değişmez

Örnek

• .Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi, Türk edebiyatında ilk tiyatro örneğidir
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun şiir türünde yapıtı yoktur.
• Zeytinin en çok yetiştiği bölge Ege’dir.
• Mavi ana renklerden biridir.
• İstanbul 1453 yılında fethedildi.

2- Öznel (Sübjektif) Anlatım
: Anlatanın kişisel görüşlerini, yorum ve izlenimlerini de içeren, kişiden kişiye değişe­bilen (göreceli), kanıtlanması mümkün olmayan yargılardır. Gözlemden, araştırma­dan çok kanıya, kişisel değerlendirmeye dayanır. Yan tutabilir. Öznel anlatım cümlelerindeki yargılarda güzel, çirkin, iyi, kötü, yararlı, yararsız ve benzeri sözcükler kullanılır ki bunlar "kanıtlanamayan, göreceli" kavramlardır

Örnek

• Çok iyi bir insandır.
• Deniz insana huzur veriyor.
• En iyi tatil yurt dışında yapılan tatildir.
• Kırmızı araba her zaman güzeldir.

1-❤️Cümle yorumlama

A-Cümlenin konusu
Verilen cümleye " bu cümle ney i anlatıyor. " aldığımız cevap konusu olacaktır.

B- Cümlenin ana fikri
Bir metinde, cümleler de, paragrafta veya herhangi bir yazıda anlatılmak istenen “asıl düşünce”ye “cümlenin ana fikri denir. Yazar uzunca bir yazı yazar ancak uzun yazı içerisinde belli bir kısım vardır ki bu kısım, anlatımın ana konusunu içerir. Buna dil bilgisinde cümlenin ana fikri (ana düşüncesi) denir.

C- Cümle tamamlama
Bazı cümlede anlam sorularında cümlelerin çeşitli yerlerinde (başta-ortada-sonda) bırakılan boşluğun tamamlanması istenmektedir. Boşluğa yerleştirilecek parça; bir sözcük, bir sözcük öbeği ya da bir cümlecik olabilir.
Bu soru tipi basit, fakat çok yönlüdür. Cümlede anlamla birlikte sözcükte anlam, de­yim, sözcük türleri gibi konularda belli bir birikime ulaşmayı, dikkatli ve yöntemine uygun hareket etmeyi gerektirir.
Tamamlayıcı söz; konu, anlam ve cümle kuruluşu yönünden amaca uygun olmalı­dır.

Örnek;

Ailede tüm yükümlülükleri üzerine alan, çocuklarını her türlü sorumluluktan uzak tu­tan anne babalar --- bireyler yetiştirirler.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) her bakımdan kendilerine benzeyen
B) işini seven görevlerinin bilincinde olan

C) bulundukları her ortama kolayca uyum sağlayan
D) karşılaştıkları güçlükleri yenmek için her türlü yola başvuran
E) yaşamını biçimlendiremeyen, başkaları tarafından yönetilmeyi bekleyen

Cevap
Soru kökünde anlatılan anne babaların yetiştirdiği çocuklara bakarsanız, onların sorumluluk sahibi olmayan bireyler olduğunu görürsünüz; bu tür bireylerin de ken­di yaşamlarını biçimlendiremeyen, başkaları tarafından yönetilmeyi bekleyen kişiler olduğunu düşünmek zor değildir. (CEVAP: E)

2-❤️ Cümlenin  ifade ettiği anlam özellikleri
1- Tanım Cümleleri 

6.SINIF - TÜRKÇE - SÖZCÜKTE ANLAM ( SORULAR VE CEVAPLAR )

1)    I.  Bu ders kafiye çeşitlerini işleyeceğiz.
       II. Tarlaları yine nadasa bıraktık.
       III. Bu yemek için bir saatimi harcadım.

       IV. Bu oyunda suflör kullanmayacağız.

Yukarıda altı çizili sözcüklerden hangisi terim değildir ?

A) I

B) III

C) II

D) IV

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

2) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim kullanılmamıştır?

A) Ortalığı ayağa kaldırdı, bağırıp çağırarak.

B) O kadar üzüldü ki saçını başını oldu

C) Hastalanınca tüm işleri yarına bıraktı

D) Tüm kapılar yüne kapandı

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

3) '' Bu okula başlayalı aşağı yukarı beş yıl oldu. ''

Yukarıdaki cümlede altı çizili ikilemenin cümleye kattığı anlam aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır ?

A) Yaklaşık olarak on yıldır bu işi yapıyor.

B) Yıllardan beri bana mektup yazmıyor.

C) Bu araba taş çatlasa on milyar eder.

D) İlk günden beri ondan hoşlanıyorum.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

4) Aşağıdaki atasözleri anlamları bakımından eşleştirdiğimizde hangisi dışta kalır ?

A) Ağaç yaprağı ile gürler

B) Bir elin nesi var iki elin sesi var

C) El senden üstündür.

D) Yalnız taş duvar olmaz.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

5) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde " boyamak " sözcüğü deyim içinde kullanılmıştır? 

A) Duvarları açık renklerle boyamışlar .

B) Sözleriyle herkesin gözünü boyuyor.

C) Boyadığım yumurtaları annem beğendi

D) Saçlarının boyasını değiştirmiş 

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

6) " İkilemeyi oluşturan sözcükler kalıplaşmış olduğundan yerleri değiştirilemez. "

Hangi cümlede bu kurala uyulmamıştır ?

A) Pırıl pırıl bir çocuktur kerem

B) Gece gündüz ders çalışıyorum

C) Püften eften sebeplerle okula gitmiyor.

D) Yalan yanlış sözlerle beni oyalama

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

7) '' Ağaçlar öbek öbek çiçek açmış. ''

Cümlesinde altı çizili söz öbeğinin cümleye kattığı anlam aşağıdakilerin hangisinde vardır ?

A) Derli toplu odaydıi onun odası

B) Sütü, una yavaş yavaş katlamalısın

C) Sorunlarına tek tek çözüm bulduk

D) Deste deste güller yığılmış kapısına 

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

8) Aşağıdakilerin hangisinde deyim yanlış anlamda kullanılmıştır.?

A) O kadar sevindi ki boynunu büktü

B) Her işin püf noktalarını bilir.

C) Yardımlarının hepsini elini tersi ile itti.

D) Konuları ince eleyip sık dokuyarak eledi.işledi

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

9) " Övmek " anlamı veren deyim aşağıdakilerden hangisidir.?

A) Tepesine çıkarmak

B) Baş göz etmek

C) Yerin dibine batırmak

D) Göklere çıkarmak 

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

10) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme karşıt anlamlı sözcüklerden oluşmuştur ?

A) Her yık topar topar kağıt harcanır.

B) İleri geri konuşmalara kızdım

C) Çoluk çocuk pikniğe gitmişler

D) Başarımıza yavaş yavaş alıştık

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

11) Aşağıda verilen sözcüklerden hangisi soyuttur ?

A) Bulut

B) Koku

C) Mutluluk 

D) Sis 

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

12)    I.   Duvarın önüne yerleştirilen perdeye ilânları yapıştırdık.

         II:   Perdelerle koltukların rengi hiç uymamış.
         III. Oyunun ikinci perdesini izleyemedik.
         IV. Bana anlattıklarıyla gözümdeki perde kalktı, her şeyi anladım.

'' Perde '' sözcüğünün cümlelerdeki anlam özellikleri hangi seçenekte doğru sıralanmıştır ?

A) Yan - Temel - Terim - mecaz anlam

B) Temel - Yan - Terim -mecaz anlam

C) Mecaz - Temel - Terim - Yan anlam

D) Yan - Terim - Mecaz - Temel anlam

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

13) Aşağıdakilerden hangisinde Terim anlamlı sözcük kullanılmamıştır ?

A) Türkçe dersinde uyakları öğrendik

B) Kaptan seslendi. " Yelkenler Fora " 

C) Kitaptaki soruların bir çoğu yanlıştı.

D) Ekvatora yaklaştıkça sıcaklık artar.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

14) Aşağıdaki altı sözcülerden hangisi gerçek anlamın dışında kullanılmamıştır?

A) Seni daha fazla çekemeyeceğim

B) Bana içini dökmekten hiç vazgeçmedi

C) Evin içini güzelce temizledi

D) Derin düşüncelere dalmış

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

15)    I.   Ankara’nın soğuk, kapalı günlerinden biriydi.
         II:  Yol yine kapalıymış.
         III  Hava kapalı olduğu için pikniğe gidemedik. 

         IV. İstanbul’u dinliyorum gözlerim kapalı. 

Kapalı sözcüğü hangi ikisinde aynı anlamda kullanılmıştır?

A) I ve II

B) I ve III

C) II ve III

D) II ve IV 

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

16)  1. Kardeşimin hastalığı bana da geçti.
       2. Eve giderken sizin sokaktan geçeriz.
       3. İplik iğnenin deliğinden zor geçti.
       4. Bu kötü alışkanlıklar bana ondan geçti.

Geçmek sözcüğü kaç farklı anlamda kullanılmıştır?

A) 1            B) 2
C) 3            D) 4

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

17) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangi mecaz anlamda kullanılmamıştır?

A) Bu olayın köküne inmeden sorunu çözemezsin
B) Senin pişkinliğinde artık bıktım.
C) Onun sevgisinden artık boğulmuştu.
D) Ham meyveleri toplamaktan vazgeçin

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

18) " Açık " sözcüğü hangisinde " belli bir yerin biraz uzağı " anlamında kullanılmıştır?

A) Açık kahverengi saçlı bir kadın
B) Bu kadının her işi açıktır.
C) Açık olan caddeden içeri saptılar
D) Tren yolu nehrin açığından gelir

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

19) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangi gerçek anlamında kullanılmamıştır?

A) Arkadaşım serviste arka sıraya oturdu.
B) Boş sözlerle toplumu yanlış yönlendiriyorlar
C) çocuğun ayakkabısında kocaman bir delik var
D) Annesine kır çiçeklerinden bir demet aldı.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

20) Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangi yan anlamda kullanılmıştır?

A) Elinde kocaman bir paketle içeri girdi
B) Toprak yolda ilerlemek oldukça yordu.
C) Dağın etekleri baharda yemyeşil olmuştu.
D) Sokaktaki gürültüden dolayı başım ağrıyor.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

CEVAPLAR

1) B 
2) C 
3) A 
4) C = Kişi her zaman işlerini kendi halledemezler. bu yüzden yardım dayanışma olması gerekiyor. A - B - D onu demeye çalışıyor. 
5) B = Göz boyamak deyim
6) C
7) D
8) A
9) D = Tepesine çıkartmak = şımartmak
            Baş göz etmek = evlendirmek
            Yerin dibine batırmak = aşağılamak
            Göklere çıkartmak = övmek
10) B = ileri geri zıt anlam ( karşıt )
11) C = Bulut = görebiliyoruz. somut 
             Koku = koku alabiliyoruz somut
             Sis = görebiliyoruz somut 
             Mutluluk = 5 duyu organımızla algılayamayız soyut
12) A
13) C
14) C
15) B
16) C
17) D
18) D
19) B
20) C = El = ilk akla gelen organımız . Cümlede de o anlamda kullanılmıştır.
             Yol = ilk akla gelen araçların yada insanları gidebileceği şeritli yol . Cümlede de o anlamda kullanılmış
             Etek = ilk akla gelen bayanların giydikleri giysi etek. cümlede dağın eteklerinde bahsetmiş yan anlam olur o zaman
             Baş = ilk akla gelen organımız. Cümlede de o anlamda kullanılmış

             MERVE İLE TÜM DERSLER 

6.SINIF - TÜRKÇE - SÖZCÜKTE ANLAM

1) SÖZCÜKTE ANLAM

Tek başına anlamı olan ve cümle kuruluşunda görevi bulunan anlatım birimlerinin en küçüğüne sözcük (kelime) denir.

Sözcükler, anlaşmamızı sağlayan bir araçtır. Sözcükleri bir düzen içinde bir
araya getirerek cümleleri oluştururuz. Kullandığımız sözcükler oluşturduğumuz,
cümlelere göre farklı farklı anlamlar kazanabilir.

➡️ Gerçek ( Temel ) anlam
Sözcüğün aklımıza gelen ilk anlamına gerçek anlam denir.

örnek

"düşmek" denildiğinde ilk aklımıza gelen bir şeyin yukarıdan aşağıya yada yere düşmesi .o zaman bir örnek ifade edelim. " ayağım takılınca telefonum yere düştü." Bu cümlede düşmek kelimesi telefonun gerçekten yere düştüğünü ifade eder buna gerçek anlam denir. Eğer sende artık gözümden düştün denilseydi o zaman gerçek anlam olmazdı  gerçek anlam neymiş kısaca aklımıza gelen ilk anlam.

örnekleri çoğaltalım biraz :) 

• Elini hırsla masaya vurdu.( cümleyi söyledikten sonra aklınıza ilk ne geldi. masaya vurduğu ) 
• Kitaplarını boş bir kutuya yerleştirdi.
• Adamın tarladaki bütün ekinleri yandı.
• Yüzüme yeni çıkan kremden sürdüm. 

➡️ Yan anlam 

Sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşmadan kazandığı anlama yan anlam denir Daha çok yakın benzerliklerin ifadesinde kullanılmıştır.

örnek 

" Ağız " sözcüğün gerçek anlamı yani temel anlamı konuşma ve yeme organımızdır. peki yan anlamı ne oluyor bakalım. Şişe ağzı - Yol ağzı - Bıçak ağzı . bunlar gerçek anlamdan uzaklaşmadık yani yan anlam.

• Taş = küp taşı, Böbrek taşı, değirmen taşı, yüzük taşı
• Ağız = Mağara ağzı, çay ağzı, bardağın ağzı 
• Kör = anlamını biliyorsunuz. peki  Kör makasla kumaşı kesmeye çalışıyor. cümlesinde ne anlamda? . keskinliği yeterli olmayan yani yan anlamda kullanılmış 
• Yolun ağzında durma. ( bildiğimiz ağız değil, yolunda ucunda yani. )

➡️ Mecaz Anlam 

Bir ilgi veya benzetme sonucu sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak
yeni bir anlam kazanmasına mecaz anlam denir. Genelde soyut olarak da kullanılıyor .

Örnek

• Boş sözlerle beni oyalıyorsunuz. ( mecaz anlam boş nasıl diyeceksiniz. boşun anlamını biliyorsunuz. ama bunda o anlamda kullanılmıyor. bir işe yaramayan sözlerle demek istiyor.)
• Konsere gidemeyince biletlerimiz yandı. ( Bundaki mecaz anlam yandı.bildiğimiz biletleri yanması değil yani yani boşuna gitti anlamında .)
• Bizi çok sıcak karşıladılar. ( bildiğimiz sıcak değil sevgi dolu demek istedi.)
• Şans bizimle oynuyor. ( dalga geçmek anlamında ) 
• Öykülerinde küçük insanları anlatıyor. ( sıradan insanlar anlamında 
• Acı günler geride kaldı. ( zor günler anlamında ) 

➡️ Eş anlamlı ( anlamdaş )
Yazılışları ve okunuşları aynı ama anlamları farklı olan sözcüklerdir. Bu tür sözcükler birbirinin yerine kullanılabilir. 

Örnek

• Bellek - Hafıza 
• Kelime - Sözcük ( baktığınızda farklı hem okunuşu hem yazılışı ama anlamı aynı mı evet .) 
• al - kırmızı 
• siyah - kara
• ileti - mesaj
• model - örnek 
• yoksul - fakir
• cevap yanıt 
• acele - çabuk 

➡️ Zıt ( karşıt ) Anlamlı Sözcükler 

Anlamca birbirinin karşıtı olan sözcüklerdir.

Örnek 

• Az - çok
• ileri - geri
• sıcak - soğuk
• hızlı - yavaş
• uzun - kısa
•  kirli - temiz
• güzel - çirkin 
• iç - dış
• iyi - kötü
• sağ - sol 
• almak- vermek

➡️ Eş Sesli ( Sesteş )
Yazılışları ve okunuşları aynı olan ama anlamları farklı olan sözlerdir.

Örnek 

• Mesela en basit olarak " gül " = bir bildiğimiz bitki olarak gül var birde gülmek vardır.
• yüz = normal yüzümüz var, para olarak yüz var, yüzmek spor
  
  anlamında da var tabi. :) 

➡️ Genel ve Özel Anlamlı Sözcükler

Sözcüğün bir türün tamamı için kullanılmasına genel anlam, o türün sadece bir ya da birkaç örneğine işaret edecek şekilde kullanılmasına da özel anlam denir.

örnek 

• Ders = Genel
• Türkiye = Genel
• Matematik = Genel
• Bu Köpek çok tatlı = özel 

➡️ Somut ve Soyut anlamlı kelimeler

Beş duyu organımız olan göz, burun , kulak, dil, deri en az biri ile algılayabildiğimiz varlıkları karşılayan sözcüklere somut anlam denir. Diğer bir anlatımla Elle tutup gözle görebildiğimiz, koklayıp tadabildiğimiz veya koklayabildiğimiz varlıkları karşılayan kelimelere de soyut anlam denir.

Beş duyu organımız olan göz, burun , kulak, dil, deri en az biri ile algılayamadığımız varlıkları karşılayan sözcüklere denir.

örnek 

• Rüzgar = somut = hissediyoruz görüyoruz.
• soğuk = somut = hissedebiliyoruz.
• Kin = soyut = biliyoruz sadece ama ne hissedebiliyoruz ne görebiliyoruz 
• Aydınlık = somut = görüyoruz.
• Mavi = somut = görüyoruz.
• sevgi = soyut 
• Üzüntü = soyut 

➡️ Nitel ve Nicel anlam

Ölçülemeyen, sayılamayan ve soyut kelimelerin kattığı anlama Nitel anlam denir. Ölçülebilir, sayılabilen ve somut kelimelerin kattığı anlama Nicel anlam denir. 

Örnek

• Güzel bir filmdi ( nitel kişiye göre değişir.)
• Merkeze yakın bir semt ( nicel ) 
• Yakın arkadaşlarımdan biriydi ( nitel )

➡️ Deyimler

Bir olayı, bir durumu, bir kavramı daha etkileyici anlatmak için en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan ve çoğu zaman gerçek anlamdan uzaklaşıp kendine özgü anlam kazanan kelime gruplarına denir.Gerçek anlamdan uzaklaşıp ilgi çekici anlam taşıyan en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış sözlerdir.

Örnek

• Çorbada tuzu bulunmak
• Etekleri zil çalmak
• Kafa yormak
• Gözü gibi sakınmak
• Hem suçlu hem güçlü
• İyiye iyi kötüye kötü demek
• Gözlerinin içi gülmek 
• Bir taşla iki kuş vurmak

➡️ Atasözleri

Uzun gözlem ve deneyimler sonucu oluşmuş, bilgi ve öğüt veren kalıplaşmış sözlere atasözü denir.Deyimlerde olduğu gibi sözcüklerin yeri değiştirilemez .

Örnek 

• Dost kara günde belli olur.
• Meyveli ağacı taşlarlar.
• Ağaç yaşken eğilir.
• Eğri otur doğru söyle 
• Damlaya damlaya göl olur.
• İyilik eden iyilik bulur.
• Bugünün işini yarına bırakma 

➡️ Özdeyişler ( Vecizeler )

Genellikle kimin söylediği bilinen, bir duygu ya da düşünceyi kısa ama özlü ve derin bir manada anlatan sözlere vecize denir. Vecizenin diğer adı özdeyiştir. İslami terminoloji de ise bu sözlere Kelam-ı Kibar adı verilmektedir. Vecizeler bir konu hakkında özel olarak söylenmiş olabileceği gibi bir kişinin eserlerinden ya da konuşmalarından insanların zamanla benimseyip ön plana çıkardığı sözler de olabilir.

Örnek

• En verimli yağmur alın teridir. (Cenap Şahabettin )
• Kitapsız yaşamak kör, sağır, dilsiz yaşamaktır. (Seneca )
• Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır. ( Mevlana )
• Umut insanı uyandıran bir rüyadır. ( Aristo )
• Yurdu savunmanın en ucuz yolu eğitimdir. (Burke )

➡️ Yansıma sözcükler 

Doğada duyulan seslerin taklit edilmesiyle oluşan sözcüklerdir. Bu sözcüklerde ses-anlam ilişkisi güçlüdür. Bu tür sözcükler sese dayalı olduğundan çoğu dilde benzerlik gösterir.

Örnek

• Çıtır çıtır
• acı acı
• Gıcır, Gıcırtı, çıtırdamak 
• Hapşu, hapşırık, hapşırmak
• pat, patlamak
• vınn, vınlamak
• tıkır tıkır

➡️ İkilemeler
Sözün anlamını pekiştirmek, onu zenginleştirmek ya da değişik anlam ilgileri oluşturmak için iki sözün bir araya getirilmesiyle oluşan söz öbeğidir.
ikilemeler yapıca ve anlamca farklılıklar gösterir.

Örnek

• Yalan yanlış sözlerle ortalığı ayağa kaldırdı.
• Aşağı yukarı 2 aydır kimse gelmiyor .
• İşin aslını er geç öğreneceğim
• ıvır zıvır eşyaları kaldırdım.
• Beni baştan aşağı şöyle bir süzdü .

MERVE İLE TÜM DERSLER 

6.SINIF - FEN - BİLEŞKE KUVVET ( SORU VE CEVAP )

1) Dengeleyici kuvvet ile ilgili; 

I.   Büyüklüğü bileşke kuvvetin büyüklüğüne eşittir.
II.  Bileşke kuvvet ile aynı doğrultudadır.
III. Bileşke kuvvet ile zıt yönlüdür.

Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

2) Kuvvet ölçen araca ne denir? 

A) Dinamometre
B) Barometre
C) Manometre
D) Eşit kollu teraz

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

3) 11 N ve 4 N büyüklüğündeki iki kuvvetin bileşkesinin en büyük değeri kaç Newton’dur?

A) 7               B) 15 

C) 22             D) 44

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

4) 360 metrelik yolu 30 sn’de alan bir hareketlinin ortalama hızı kaç m/sn’dir?

A) 9            B) 12 

C) 15          D) 18

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

5) Hızı 36 km/sa olan bir aracın hızı kaç m/sn’dir?

A) 5             B) 10 

C) 15           D) 20

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

6) Aşağıdakilerden hangisi kuvvet birimidir?

A) Metre
B) Pascal
C) Newton
D) Joule

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

7) Bileşke kuvvet hangi harf ile gösterilmektedir?

A) V
B) W
C) N
D) F

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

8) 

Yukarıdaki şekilde bölmeler eşit aralıklı olduğuna göre aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) F1 ve F2 nin kuvveti eşittir.

B) F4 ve F5 zıt yönlüdür.

C) F2 ve F4 aynı yöndedir.

D) F3, F1 'in 2 katıdır

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

9) 

Cisme uygulanan bileşke kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?

A) 5

B) 6

C) 7

D) 8

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

10)    I.   Başlangıçta duran bir cisim durmaya devam eder.
         II.  Başlangıçta hareketli bir cisim sabit bir süratle hareketine devam eder.

         III. Durarak hareket eden bir cisim.

Yukarıda verilen bilgilerden hangisi veya hangileri dengelenmiş kuvvete verilebilecek örneklerdendir?

A) I ve II

B) I ve III

C) II ve III

D) I, II ve III

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

11) 

Cisme uygulanan bileşke kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?

A)10

B) 11

C) 12

D) 13

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

12) 

Cisme uygulanan bileşke kuvvet aşağıdakilerden hangisidir?

A) 5 

B) 6

C) 7

D) 8

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

13) Kuvvetin etkileri ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Cimin yönü uygulanan kuvvete göre değişmektedir.
B) Duran bir cismin hareket etmesi kuvvete bir örnektir.
C) Oyun hamuruna şekil vermemiz kuvvete bir örnektir.
D) Bir cisme etki eden kuvveti görebilir.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

14) Kuvvet aşağıdakilerden hangisine bağlı değildir?

A) Büyüklük

B) Şiddet

C) Doğrultu

D) Yön

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

15) Aşağıda verilenlerden hangisi Net Kuvvet’in genel tanıtımını ifade etmektedir?

A) İki yada daha fazla kuvvetin yaptığı ortak etkiyi tek başına yapabilen kuvvet.
B) Ortak tepki dışında yapılan kuvvet
C) Tek bir kuvvetin yapmış olduğu kuvvet
D) Etki edilen kuvvetler ile Birlikte yapılan kuvvet

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

CEVAPLAR 

1) D = verilen ifadelerin hepsi dengeleyici kuvvet için doğrudur.

2) A = Kuvveti ölçen araca dinamometre denir.

3) B = İki kuvvetin bileşkesinin en büyük değeri, bu kuvvetin toplardamarı ile elde edilir. 

11 + 4 = 15N

4) B = Yolun zamana oranı hızı verir. 360 / 30 = 12 m/s 

5) B = km /s birimini m / sn birimine çevirirken;

           Verilen sayıyı 1000 ile çarpar. 3600'e böleriz.

           Çünkü 1 km= 1000 m ve 1 saat = 3600 saniyedir.

           veya kısaca 10 ile çarpar 36 ya böleriz.

           36 x 10= 360

           360 / 36 = 10 m/s

6) Kuvvettin birimi Newton dur.

7) F

8) D

9) D

10) A

11) C

12) C

13) D

14) B

15) C

MERVE İLE TÜM DERSLER 

6.SINIF - FEN - BİLEŞKE KUVVET

1) Kuvvet nedir ?

Cisimleri hareket ettiren, hareket eden cismi durduran, hareket yönünü değiştirebilen, cisimlerin şekillerini değiştirebilen etkiye kuvvet denir.

Kuvveti göremeyiz, sadece etkilerini hissedebiliriz.
Kuvveti defterde, yazı tahtasında gösterebilmek için ok (→) işareti yerleştirilir.
Okun uzunluğu kuvvetin büyüklüğünü gösterir.

Kuvvetin Temel Özellikleri nelerdir?

Kuvveti belirleyen dört temel özelliği vardır;

• Uygulama Noktası: Kuvvetin uygulandığı cisimdir.
• Doğrultusu: Kuvvetin yönü ve zıttı doğrultusunu verir.
• Yönü: Kuvvetin hangi yönde olduğunu belirtir. Harita üzerinde kullanılan yönlerle aynıdır.
• Şiddeti(Büyüklüğü): Kuvvetin dinamometre ile ölçülen büyüklüğüdür.

Kuvvetle yaptığımız işlere örnekler;

• Topa vururken,
• Kitabı açarken,
• Camı kırarken,
• Musluğu çevirirken,
• Meyveyi soyarken kuvvet uygulanır.

2) Nevton nedir?

Kuvvetin birimi Newton'dur. Kısaca N harfi ile gösterilir.
Gösterilmesi F veya F1 , F2 ... şeklindedir. Birden fazla kuvvet varsa 1.kuvvet olduğunu belirtmek için F1, 2.kuvvet olduğunu belirtmek için F2 şeklinde isimlendirilir.

3) Dinamometre nedir?

• Kuvvet ölçen araca Dinamometre denir.
• Dinamometre cisimlerin esneme özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır.
• Dinamometre içinde esnek bir yay bulunur.
• Dinamometredeki yaydaki uzama miktarı dinamometreye asılan cismin ağırlığı ile doğru orantılıdır.

4) Kuvvetin Yönü ve Doğrultusu

• Kuvvetin yön, doğrultu, büyüklük ve başlangıç noktası belirtilmelidir.
• Yön ve doğrultu aynı değildir. Yön tek, doğrultu çift
  
  taraflıdır. Kuzey yön, kuzey-güney ise doğrultudur.

5) Bileşke Kuvvet nedir?

İki ya da daha fazla kuvvetin bir cisme yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete Net kuvvet (Bileşke Kuvvet) denir. Bileşke kuvvet R sembolü ile gösterilir

Bileşke kuvvet nasıl bulunur?

A) Aynı yöndeki kuvvetlerin bileşkesi:
Bir cisme etki eden doğrultuları ve yönleri aynı kuvvetlerin bileşkesini bulmak için kuvvetler toplanır. Cisim, bileşke kuvvetin yönünde hareket eder.

Bileşke Kuvvet (R)= F1 + F2
Örnek:

Bir cismine aynı yön ve doğrultuda 5N ve 3N luk kuvvetler etki ediyor.Cismin hareket yönü ve cisme etki­yen net kuvvet nedir?

                          1.kuvvet (F1)        2.kuvvet (F2)         Net kuvvet (R)
Doğrultu             Doğu-Batı                Doğu-Batı             Doğu-Batı
Yön                        Batı                          Batı                       Batı
Büyüklük                 5 N                          3N                       8 N

R= F1 + F2 = 4N +3N = 7N ( Net kuvvet 8N dur.)
B) Zıt yöndeki kuvvetlerin bileşkesi:
 Bir cisme etki eden doğrultuları aynı yönleri zıt ise, kuvvetlerin bileşkesini bulmak için kuvvetler çıkarılır. .

Bileşke kuvvetin yönü büyük kuvvetin yönüdür. Cisim, büyük kuvvetin yönüne doğru hareket eder

Bileşke Kuvvet (R)= F1 - F2

Örnek 

Bir cismine aynı doğrultuda ve zıt yönde 5N ve 3N luk kuvvetler etki ediyor. Cismin hareket yönü ve cisme etkile­yen net kuvvet nedir?

                             1.kuvvet
                                (F1)              2.kuvvet
                                                        (F2)                   Net kuvvet (R)
Doğrultu                Doğu-Batı        Doğu-Batı                Doğu-Batı
Yön                          Doğu                Batı                          Doğu
Büyüklük                    5 N                  3N                          8 N

R= F1 - F2 = 5N -3N = 2N ( Net kuvvet 2N dur.)


6) Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler

A) Dengelenmiş kuvvet: 

Bileşkeleri sıfır olan kuvvetlere dengelenmiş kuvvetler denir. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde olan cisim ya hareketsizdir, ya da sabit süratle hareket eder.

B) Dengelenmemiş kuvvet: Bileşkeleri sıfırdan farklı olan kuvvetlere dengelenmemiş kuvvetler denir. Cismin hareket yönü ile dengelenmemiş kuvvet aynı yönde ise cismin sürati artar, zıt yönde ise azalır.

MERVE İLE TÜM DERSLER 

6.SINIF - FEN - DOLAŞIM SİSTEMİ ( DOĞRU YANLIŞ )

Aşağıda verileri ifadeler doğru ise " D " yanlış ise " Y " yazınız.
1) Kirli kanda karbondioksit ve oksijen oranı eşittir.

2) Kanın pıhtılaşmasını kan pulcukaları sağlar

3) Rh faktörü bulunduran kan grubuna Rh (+) denir.

4) O kan grubu bütün kan gruplarından alabilir.

5) Kalbimiz iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzer dört odacıktır.

6) Akciğer toplar damarı kirli kan taşır.

7) Akyuvarların görevi vücuda giren mikroplarla savaşmaktır.

8) Büyük kan dolaşımı akciğerler ile kalp arsında geçekleşir.

9) Kanın tek görevi oksijen taşımaktır.

10) Egzersiz sonucu nabız sayısı artar.

11) Bütün damarlar temiz kan taşır.

12) Oksijen bakımından zengin olan temiz kan açık kırmızı renkliidir.

13) Kan, vücutta kalp ve damarlar sayesinde dolaşır.

14) Akciğerler dolaşımda görevli organlardan biridir.

15) Korku ve heyecan nabız sayısının azalmasına neden olur.

CEVAPLAR 

1) DOĞRU
2) DOĞRU
3) DOĞRU
4) YANLIŞ
5) DOĞRU
6) YANLIŞ
7) DOĞRU
8) YANLIŞ
9) YANLIŞ
10) DOĞRU
11) YANLIŞ
12) DOĞRU
13) DOĞRU
14) YANLIŞ
15) YANLIŞ 

MERVE İLE TÜM DERSLER 

6.SINIF - FEN - DOLAŞIM SİSTEMİ ( BOŞLUK DOLDURMA )

Açık- kulakçık - karıncık - atışı - kan - damarlar - koyu - kalp - damarlar - artar - temiz - akciğer - 

büyük - istemsiz - pıhtılaşmasını - besin - oksijen - mikrop - aort - kılcal damarlar - oksijen -karbondioksit - AB -O - akyuvar - 

Yüzüğün yerini boşluklara yerleştiriniz. (bir kelime 1 den fazla yerde. Ben direk 20 soru 20 kelime yazdım.
1) Vücudumuzun en büyük atardamar ________ atardamarıdır.

2) Kirli kan ______ kırmızı renklidir.

3) Kalbin soldaki odacıkların da _____ kan bulunur.

4) Akyuvarların kandaki sayısı, vücuda ______ girdiğinde artar.

5) Kalbin sol karıncığından çıkan temiz kanın, vücutta kirlendikten sonra kalbin kalbin sağ kulakçığına gelmesine ________ kan dolaşımı denir.

6) Vücutta atardamar, toplardamar ve ___________ olmak üzere 3 çeşit damar bulunur.

7) Dolaşım sistemimizi kalp, __________ ve kan oluşturur.

8) Küçük kan dolaşımı kalp ile _________ arsında olur.

9) Büyük kan dolaşımı sırasında kandaki _______ miktarı azalırken, __________ miktarı artar.

10) Kalbin yapısındaki kaslar _________ çalışır.

11) Kalp vücut organlarına _____ pompalamasını sağlayan organımızdır.

12) _________ kan grubu genel alıcı, _______ kan grubu vericidir.

13) Dolaşım sistemi sayesinde vücuttaki hücrelere _________ ve ______  taşınır.

14) Kan pulçukları kanın ________ sağlar.

15) Kanın yapısında bulunan _______ vücuda giren mikroplarla savaşır.

16) Kalbimiz iki _____ ve iki _____ olmak üzere dört odacıktır.

17) Kalpte gerçekleşen kasılma ve gevşeme hareketine kalp  ________ denir.

18) Egzersiz sonucu nabız sayısı ______ .

19) Kan, vücutta ______ ve _________ sayesinde dolaşır.

20) Oksijen bakımından zengin olan temiz kan _____ kırmızı renklidir.

CEVAPLAR 

1) Aort

2) Koyu

3) Temiz

4) Mikrop

5) Büyük

6) kılcal damar

7) Damarlar

8) Akciğer

9) oksijen - karbondioksit

10) istemsiz.

11) Kan

12) AB - O

13) Besin - oksijen

14) pıhtılaşmasını

15) akyuvar

16) Kulakçık - Karıncık

17) Atışı

18) Artar

19) Kalp ve Damarlar

20) Açık

MERVE İLE TÜM DERSLER 

6.SINIF - FEN - DOLAŞIM SİSTEMİ ( KLASİK SORULAR VE CEVAPLAR )

1) Dolaşım sistemi nedir? hangi organlarda bulunur açıklayınız.

- Hücrelerin besin ve oksijen ihtiyacını karşılamak, hücrelerde oluşan artık madde ve karbondioksitleri uzaklaştırmak için kullanılan sisteme dolaşım sistemi denir

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

2) Damar nedir? Kaç çeşit damar vardır? yazınız.

- İçerisinde kanın dolaştığı boru şeklindeki yapılara kan damarları denir. 3 çeşit damar vardır.

• Atardamar
• Toplardamar
• Kılcal damar

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

3) Kan hücrelerini yazarak, görevlerini kısaca açıklayınız.

- Alyuvarlar = Temiz kanı vücut hücrelerine, kirli kanı ise akciğere taşımaktır.

  Akyuvarlar = Mikroplara karşı vücudu korur.

  Kan pulcukları = Kanın pıhtılaşmasında görev yaparlar.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

4) Dolaşım sisteminin sağlığının korunması için neler yapılmalıdır ?

• Yeterli ve dengeli olarak beslenme» Sigara, alkol ve uyuşturucudan uzak durma
• Stres ve aşırı yorgunluklardan uzak durmak.
• Düzenli olarak spor yapma
• Düzenli olarak doktor kontrolünde bulunma
• Aşırı kilo almadan uzak durma

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

5) Büyük kan dolaşımı nedir?

- Kalbin sol karıncığından çıkan temiz kanın, vücutta kirlendikten sonra kalbin sağ kulakçığına gelmesine büyük kan dolaşımı denir.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

6) Lenf nedir?

- Lenf damarları içindeki akıcı maddeye lenf denir.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

7) Kan alışverişinde Rh faktörü önemli midir açıklayınız.

- Evet. Kan alışverişinde Rh faktörlerinin de aynı olması gerekir.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

8) Rh faktörü nedir? 

- Kan alışverişi aynı kan grupları arasında gerçekleşir. Kan alışverişlerinde,kan gruplarının yanı sıra Rh faktörü de önemlidir. Rh faktörünü kanında taşıyanların kan grubu Rh(+),Rh faktörünü taşımayanlar ise Rh(-) olarak adlandırılır

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

9) Hangi kan grubu tüm kan gruplarından kan alabilir?

- Ab grubu

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

10) Han kan grubu tüm kan gruplarına kan verebilir?

- 0

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

11) Kaç çeşit kan grubu vardır?

- İnsanlarda dört farklı kan grubu bulunmaktadır. A,B,AB ve 0 grubu olmak üzere.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

12) Kan plazması nedir? açıklayınız.

- Kan hücrelerinin içinde bulundukları sıvıya kan plazması denir. Kan plazmasının çok büyük bir kısmı sudur. Kan plazması besinleri ve hücrelerde üretilen atık maddeleri ilgili organlara taşır.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

13) Alyuvarın yapısı nedir? açıklayınız.

- Kırmızı kan hücreleri alyuvar olarak adlandırılır. Alyuvarların yapısında kana kırmızı rengini veren hemoglobin bulunur. Alyuvarlar hemoglobin sayesinde hücrelere oksijen taşır. Hücrelerden karbondioksitin uzaklaştırılmasını sağlar. Alyuvarlar başlangıçta çekirdeklidir. Daha sonra bu çekirdeklerini kaybederler.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

14) Kılcal damarların yapısı nasıldır? açıklayınız.

- Atardamar ve toplardamarları birleştiren ince kan damarlarıdır. Kanı hücrelere götüren ve madde alış verişini sağlayan damarlardır.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

15) Atardamarın ve toplar damarın yapısı nasıldır? açıklayınız.

- Atardamarın = Kanı kalpten vücudumuzun farklı bölgelerine taşıyan damarlardır. Akciğer atardamarı hariç diğer atardamarlar oksijence zengin yani temiz kan taşır

  Toplardamarın = Kanı kalbe getiren damarlardır. Akciğer toplardamarı hariç diğer toplardamarlar oksijence fakir yani kirli kan taşır

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

16) Büyük dolaşımda kan sırasıyla hangi yolları izler? açıklayınız.

- Kalbin sol karıcığı-Aort-tüm vücuttaki organlar-üst ve alt ana toplar damar-kalbin sağ kulakçığı

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

MERVE İLE TÜM DERSLER 

6.SINIF- FEN - DOLAŞIM SİSTEMİ ( SORULAR VE CEVAPLAR )

1) Aşağıdakilerden hangi kanın görevlerinden değildir

A) Hücrelere besin ve oksijen taşır
B) Sindirim enzimini taşır.
C) Artık maddeleri hücreden uzaklaştırır.
D) Vücut ısısını düzenler.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

2) Kan ile vücut hücreleri arasındaki besin ve gaz alışverişini sağlayan damar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Akciğer toplardamarı
B) Aort atardamarı
C) Toplardamar
D) Kılcal damar

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

3) Sağ karıncık → A → Akciğer → B → Sol kulakçık

Yukarıda verilen küçük kan dolaşımı şemasında A ve B yerine aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
             A                                      B
A) Atardamarlar                 - Kılcal damarlar
B) Kılcal damarlar              - Toplardamarlar
C) Akciğer atardamarı        - Akciğer toplardamarı
D) Akciğer toplardamarı     -  Akciğer atardamar

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

4) Aşağıdakilerden hangisi kılcal damarın görevi değildir?
A) Hücrelere oksijen sağlamak
B) Kanın akışını kolaylaştırmak
C) Hücrelere besin taşımak
D) Hücrelerdeki karbondioksiti almak

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

5)  I.   Aort atar damarı
     II.  Akciğer toplardamarı
     III. Akciğer atar damarı

Yukarıdaki damarlardan hangileri büyük dolaşımda görevlidir?

A) yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

6) Aşağıdaki durumların hangisinde insanda kanda akyuvar sayısı artmaz?

A) Şeker hastası olan kişinin
B) Kızamık olan kişinin
C) Nezle olan kişinin
D) Grip olan kişinin

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

7) Küçük kan dolaşımı ile hangi olay gerçekleştirilir?

A) Vücuda kan dağıtılması
B) Doku hücrelerine besin gönderilmesi
C) Kanın temizlenmesi
D) Kalp atışının arttırılması

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

8) Aşağıdakilerden hangisi kan hücrelerinden değildir? 

A) Akyuvar
B) Plazma
C) Kan pulcuğu
D) Alyuva

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

9) İnsanda akyuvar sayısının azalmasıyla aşağıdakilerden hangisi meydana gelebilir? 

A) Solunum zorluğu çekilir.
B) Kanda çok az oksijen taşınır.
C) Vücudun enerji üretimi azalır.
D) Vücut direnci zayıflar

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

10) Aşağıdakilerden hangisi alyuvarlar için yanlış bir bilgidir?

A) Vücudu mikroplara karşı korur.
B) Hücrelerden karbondioksit alıp akciğere taşır.
C) Hücrelere oksijen taşır.
D) Yapısında hemoglobin bulunur.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

11) Kanın içerisindeki besin ve oksijenin tüm hücrelere iletilmesini ve atıkların hücrelerden alınarak ilgili organlara götürülmesini sağlayan siteme _______ denir.

Yukarıda verilen bilgide boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

 A)Boşaltım               B) Dolaşım

C) Sindirim                C) Üreme 

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

12)  - Kana kırmızı rengini veren hemoglobin maddesini taşır.
       - Mikroplarla savaşan, beyaz ve büyük kan hücreleridir.
       -Yaralanmalarda, yarayı kapatarak kan akışını durdurur.

Verilen bilgilere göre hangi yapının görevi verilmemiştir?

A) Alyuvar

B) Akyuvar
C) Kan Pulcukları
D) Plazma

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

13)  I.   Akciğer atardamarı
       II.  Aort
       III. Böbrek atardamarı

Verilen damarlardan hangileri oksijen bakımından temiz kan taşır?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

14) Lenf dolaşım sisteminde,aşağıdakilerden hangisi yer alır?

A) Pankreas

B) Bademcikler
C) Karaciğer
D) Böbrekler

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

15) Kandaki maddelerin hücrelere geçmesi aşağıdaki yapılardan hangisi ile sağlanır?

A) Kılcaldamarlar

B) Kalp

C) Atardamarlar

D) Toplardamarlar

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

16) İnsanda kan,

1.alyuvar
2. akyuvar
3. kan pulcuğu
4. plazma kısımlardan oluşur.

Kanı oluşturan yukarıdaki yapılardan kanın hücresel kısmı içerisinde incelenemez?

A) Yalnız 4
B) 1 ve 2
C) 2 ve 3
D) 1, 3 ve 4

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

17)       Merve kan grubu A
            Sinan kan grubu AB

            Ebru kan grubu B

Yukarıda Merve, Sinan ve Ebru 'nun kan grupları verilmiştir. 

Buna göre, bu üç öğrencinin kan alışverişleri ile ilgili aşağıdakilerin hangisi yanlıştır?

A) Merve ile Ebru arasında kan alışverişi yapılamaz.

B) Sinan her Gruptan kan alabilir.

C) Ebru, 0 grubundan kan alabilir.

D) Ebru, Sinan'dan kan alabilir.

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

18)  I.   İki kulakçık ve iki karıncıktan oluşur.
       II.  Kanın vücuda pompalanmasını sağlar.
       III. Yapısında sadece temiz kan taşır.
       IV. Karıncıklar, kulakçıklara göre daha güçlüdür.

Kalp ile ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) I ve II
B) I, II ve III
C) I, II ve IV
D) II, III ve IV

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

19)  I.  Akciğer atardamarı
       II. Aort
       III. Böbrek atardamarı

Verilen damarlardan oksijen bakımından temiz kan taşır?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I, II ve III

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

20) Büyük kan dolaşımı ile ilgili;

I.  Oksijence zengin kanın vücuda taşınmasıdır.
II. Karbondioksite zengin kan toplanarak vücuda verilir.
III. Sol karıncıktan çıkan kan, sap kulakçığa gelir .

ifadelerden hangileri doğrudur?

A) Yalnı I
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III

♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡♡

CEVAPLAR

1) B = Kan sindirim enzimleri taşımaz.

2) D = Kan ile vücut hücreleri arasındaki besin ve gaz alışverişini sağlayan damarlar kılcaldamarlardır.

3) C = Sağ karıncıktan çıkan kirli kan akciğer atar damarı ile akciğere gelir.Buradan temizlendikten sonra akciğer toplar damarı ile kalbin sol kulakçığına gelir.

A -------- Akciğer atardamarı    B------------- Akciğer toplardamarı

4) B = Kanın akışını olaylaştırmak, kılcal damarın görevi değildir.

5) A = Akciğer toplar damarı ve Akciğer atar damarı küçük kan dolaşımında görevlidir. Aort atardamarı ise kalpteki temiz kanın vücuda gönderildiği en büyük atardamardır. Ve büyük kan dolaşımında görevlidir.

6) A = Şeker hastalığı mikroplara bağlı bir hastalık değildir. Dolayısıyla şeker hastalığı olan birinin akyuvar sayısı artmaz. Diğer seçenekteki hastalıklar, vücuda mikrop girmesi ile ortaya çıkar.
7) C = Küçük kan dolaşımı ile kalpteki kirli kan akciğere gider. Orada temizlenerek tekrar kalbe geri döner. Amaç kanın temizlenmesidir.
8) B = Plazma; kan hücrelerin içinde bulunduğu sıvıdır. Kan hücreleri değildir. 
9) D = Akyuvar sayısının azalmasıyla vücudumuz mikroplara karşı savunmasız hale gelir ve vücut direncimiz zayıflar.
10) A = Vücudumuzu mikroplara karşı alyuvarlar değil, akyuvarlar korur.
11) B = Kanın içerisindeki besin ve oksijenin tüm hücrelere iletilmesini ve atıkların hücrelerden alınarak ilgili organlara götürülmesini sağlayan siteme dolaşım sistemi denir.
12) D =
13) C =
14) B =
15) A =
16) A =
17) D = 
18) C = 
19) C =
20) B = 

MERVE İLE DERS ZAMANI

6.SINIF - FEN - DOLAŞIM

DOLAŞIM SİSTEMİ 

Hücreler yaşamlarını sürdürebilmek için beslenme, solunum ve boşaltım gibi faaliyetleri yaparlar. Vücudumuzdaki her bir hücrenin besin ve oksijen ihtiyacını karşılamak; metabolizma sonucu oluşan artık madde ve karbondioksitleri uzaklaştırmak için bir araya gelmiş organ sistemine dolaşım sistemi denir.

Dolaşım sistemi yapıları, tüm vücut organları arasında madde iletimini sağlar. Kanın kalpten pompalandıktan sonra vücudu dolaşıp tekrar kalbe geri dönmesine dolaşım denir.

Dolaşım sistemimizi;

• Kalp
• Kan ve
• Damarlardan oluşur.

Dolaşım sistemi kan yolu ile;

• Hücrelere besin ve oksijen taşır.
• Vücudu mikroplara karşı korur.
• Hücrede oluşan atık maddelerin vücut dışına atılmasını sağlayan organlara (akciğer, böbrek) taşır

Kalp;

Kanın damarlar ile vücudumuzun her tarafını dolaşmasını sağlayan kaslı organımıza kalp denir

• Göğüs kafesi içinde ve iki akciğer arasında bulunur. 
• Yumruk büyüklüğünde bir organımızdır. Kadınlarda 230-280 gram, erkeklerde 280-340 gram civarındadır. Yaşımız ilerledikçe kalbimizin büyüklüğü ve ağırlığı da artar.
• Kalbimiz iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere dört odacıktan oluşur.
• Üstteki kalp odacıklarına kulakçık, alttaki kalp odacıklarına karıncık denir. 
• Kalbin soldaki odacıkları temiz kan, sağdaki odacıkları kirli kan doludur.
• Kalbin çalışması sırasında, akciğerlere çarparak zarar görmesini önleyen koruyucu zar ile çevrilidir.
• Kalbimiz dört bölümden oluşmaktadır. Üstte iki kulakçık, altta iki karıncık yer alır. Karıncıklarda bulunan kas tabakası, kulakçıklarda bulunan kas tabakasına göre daha kalındır. Bu nedenle karıncıklar kanı daha güçlü pompalar. Kulakçıklar kasıldığında karıncıklar gevşer ve kulakçıklardaki kan karıncıklara dolar. Karıncıklar kasıldığında kulakçıklar gevşer ve karıncıklardaki kan kalpten vücuda ve akciğerlere pompalanır. Kulakçıklar ve karıncıklar arasında kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar, kulakçıktaki kanın karıncıklara tek yönlü geçişini sağlar. Kalpten çıkan damarlarda bulunan kapakçıklar ise, pompalanan kanın kalbe geri dönmesini engeller.

Kalbimizin kasılıp-gevşeyerek yaptığı hareketin atardamarlardaki kanın hareketinden hissedilmesine nabız adı verilir. Yetişkin bir insanın kalbi bir dakikada 60-80 kez atarken, bu değer bebeklerde daha yüksektir. Kalbimizin kasılıp-gevşeyerek atardamar duvarına yaptığı basınca ise tansiyon denir.

Kalp Kasları;

Kalbin duvarlarını oluşturur. Hızlı ve güçlü olarak kasılıp gevşer. İstemsiz(isteğimiz dışında) çalışır ve kanın damarlarda dolaşması için motor görevi yapar. Kalbin karıncıklarındaki kas tabakası, kulakçıklara göre daha kalın bir yapıya sahiptir. Bundan dolayı karıncıkların kanı pompalama gücü kulakçıklara göre daha fazla olur. Karıncıklar kanın vücut organlarına iletilmesini sağlar.

Kalp Kapakçıkları;
Kulakçık ile karıncıklar arasında bulunur. Açılıp kapanabilme özelliğine sahiptir. Kalp çalışması sırasında, kanın karıncıktan kulakçıklara doğru geriye dönmesini önler.

Oksijen oranı yüksek olan kana temiz kan; karbondioksit oranı yüksek olan kana ise kirli kan denir. Temiz kanaçık renkli, kirli kan ise koyu renkli olarak görünür. Alyuvarların da oksijen bulunan kana temiz kan, alyuvarların da karbondioksit bulunan kana ise kirli kan özelliğe sahiptir.

Kalbin Çalışması
Kalbin kulakçık ve karıncıkları sırayla kasılıp gevşerler. Kulakçıklar kasıldığında karıncıklar gevşer, karıncıklar kasıldığında kulakçıklar gevşer. Kalbin kulakçıkları kasıldığında kulakçıklar ile karıncıklar arasındaki kapakçıklar açılır. Kulakçıklardaki kan, karıncıklara doğru geçer. Kalbin karıncıkları kasıldığında kulakçıklar ile karıncıklar arasında bulunan kapakçıklar kapanır. Bu sırada karıncıklardan vücuda ve akciğerlere kan pompalanırken, kulakçıklara kan dolmaya başlar. Kalbin kasılıp gevşemesi dakikada 70 80 kez tekrarlanır. Kalp kasılıp gevşeme sırasında kısa bir süre (0.40 sn) dinlenir. Dinlenme sırasında bir sonraki kasılma için kimyasal enerji üretilmiş olur

DAMARLAR

İçerisinde kanın dolaştığı boru şeklindeki yapılar kan damarlarıdır. Ağ şeklinde vücudun her tarafına yayılmış olup, madde taşınmasında görev alırlar. Vücudumuzda; yapısı ve görevlerindeki farklılığa göre, üç çeşit kan damarı vardır

• Atardamar
• Toplardamarlar ve
• Kılcal damarlardır.

Atardamar
Kalpten vücut organlarına doğru kan taşıyan geniş, esnek ve sağlam duvarlı damarlardır. En yüksek kan basıncı atardamarlarda, özellikle aortta bulunur. Genellikle kalpten organlara doğru oksijence zengin olan temiz kan taşırlar. Akciğer atardamarı kirli kan taşır. Akciğer atardamarı hariç, diğer bütün atardamarlarda temiz kan bulunur.
En büyük atardamar aort atardamarıdır. Aort atardamarı kollara ayrılarak bütün organlara temiz kan taşır

• Atardamar, genellikle kanın gittiği organın adını alır. Örneğin, böbrek atardamarı, karaciğer atardamarı vb. adlar alırlar..

Toplardamar
Organlardan toplanan kirli kanı kalbe getiren damarlardır. Fakat Akciğer toplardamarı temiz kan taşır. Vücut organlarından kirlenmiş olan, akciğerlerden ise temizlenmiş kanı da kalbe taşırlar. En düşük kan basıncı toplardamarlarda görülür. Bazı toplardamarların içinde atardamarlardan farklı olarak kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıkların görevi kanın yerçekimi doğrultusunda geriye doğru akmasını önlemektir.

•  Kanı, vücuttan kalbe getiren damarlarımız dır.
• Akciğer toplardamarı hariç kirli kan taşırlar.
• Toplardamar, genellikle kanın geldiği organın adını alır. Örneğin, böbrek toplardamarı, karaciğer toplardamarı vb. adlar alırlar.

Kılcal Damar
Vücudun hemen her yerinde atardamarlar ile toplardamarlar arasında ağ şeklinde bulunan damarlardır. Kan ile hücreler arasındaki madde alış verişini sağlarlar. Kılcal damarlar incedirler. Bir atardamar ile bir toplardamar arasında yaklaşık olarak 400 tane kılcal damar bulunur. Kılcal damarlardan; oksijen ve besin hücrelere geçer, karbondioksit ve artık maddeler de hücrelerden kılcal damarlara geçer

• Atardamarlar ile toplardamarlar arasında bağlantıyı kuran damarlardır.
• Dokularda kan ile hücreler arasında madde alışverişini sağlarlar

Dolaşım Şekilleri:
Kalpten çıkan kanın organlara ulaşıp tekrar kalbe dönmesine kadar iki farklı dolaşım şekli görülür.

• Büyük kan dolaşımı
• Küçük kan dolaşımı

Büyük Kan Dolaşımı

Kalbin sol karıncığından çıkan temiz kanın, vücutta kirlendikten sonra kalbin sağ kulakçığına gelmesinebüyük kan dolaşımı denir. Büyük dolaşımda kan akciğer dışındaki tüm organlara ulaştırılır. Bundan dolayı akciğer haricindeki her bir organ büyük dolaşımda görev yapar. Kalbin sol karıncığından çıkan temiz kan, aort atardamarı ile tüm vücuda dağılır. Kan içinde bulunan oksijen ve besin kılcal kan damarlardan hücrelere geçer. Hücrelerdeki karbondioksit ve artık maddeler de kana geçer. Kirlenmiş olan kan, kılcal damarlar ile organ toplardamarına ve ana toplardamar ile de kalbin sağ kulakçığına gelir. 

• Büyük kan dolaşımının amacı; temiz kanın vücuda dağıtılmasıdır.
• Kalbimizin sol karıncığından aort atardamarı ile çıkan temiz kan, ilgili atardamarlarla ilgili doku ve organlara gönderilir.
•  İlgili doku ve organlarda oluşan karbondioksit taşıyan kirli kan toplardamarlarca toplanarak alt ve üst ana toplardamarlarla kalbimizin sağ kulakçığına getirilir.

Küçük Kan Dolaşımı

Kirli kanın kalbin sağ karıncığından çıkıp akciğerlerde temizlendikten sonra tekrar kalbin sol kulakçığına gelmesineküçük kan dolaşımı denir. Küçük dolaşımda kan, sadece akciğere gönderilir. Kirlenmiş olarak kalbe gelen kan, kalbin sağ karıncığından pompalanarak akciğer atardamarı ile akciğere götürülür. Burada temizlenen kan (oksijen oranı artan), akciğer toplardamarı ile kalbin sol kulakçığına getirilir

• Küçük kan dolaşımının amacı; kirli kanı temizlemektir.
• Kalbimizin sağ karıncığında bulunan kirli kan, akciğer atardamarı ile temizlenmek üzere akciğerlere getirilir.
• Akciğerlerimizde alveollerde solunum gazlarının değişimi sonucu kan oksijence zenginleşir ve kirli kan temizlenir.
• Temizlenen kan, akciğer toplardamarı ile kalbimizin sol kulakçığına getirilir.

KAN

Kalp ve damarlar içerisinde dolaşan sıvıya kan denir. Kan hücreler ve plazmadan oluşur. Hücreler sıvı olan kan plazmasında yer alır. Kan plazmasının yapısında % 90 oranında su bulunur ve akışkan bir yapıya sahiptir. İçerisinde besin, oksijen, karbondioksit, artıklar, tuzlar, hücreler, hormonlar ve antikorlar vardır.

Kan serumu, kanın sıvı kısmıdır. Kan serumu sindirilmiş besinleri ve oksijeni hücrelere taşır. Hücrelerde oluşan karbondioksit gazı ve zararlı maddeleri ise akciğer ve böbreklere taşır. Kan, vücut ısısının düzenlenmesinde ve organların mikroplara karşı korunmasında ve organlar arası kimyasal iletişimin sağlanmasında görev yapar.
Kanın yapısında değişik görevleri olan üç çeşit kan hücresi bulunur.

Besin ve oksijenin hücrelerimize getirilmesi ve hücrelerde ortaya çıkan zararlı maddeler ve karbondioksitin uzaklaştırılması kan aracılığıyla sağlanır. Kan, kalbimiz tarafından vücudumuza pompalanarak damarlariçerisinde hareket eder. Kanımızın yaklaşık olarak %55’i plâzma adı verilen sıvı kısmından, %45’i kan hücrelerinden oluşmaktadır. Kanın plâzma kısmı; su, yağ, glikoz, protein, vitamin, mineral ve hormon gibi organik ve inorganik maddelerden oluşur. 

Kan hücreleri;

• Alyuvarlar
• Akyuvarlar ve
• Kan pulcukları olmak üzere üç çeşittir

KAN HÜCRELERİ

Alyuvarlar;

• Alyuvarların görevi, akciğerden aldığı oksijeni vücut hücrelerine, hücrelerde oluşan karbondioksiti de akciğerlere taşımaktır.
  
• Kırmızı renklidir.
• Çekirdeksiz hücrelerdir. Başlangıçta çekirdeklidir fakat olgunlaştıklarında daha çok oksijen taşıyabilmek için çekirdeklerini kaybederler.
• Yapısında kana kırmızı rengini veren hemoglobin bulunur
• Kanda en çok bulunan kan hücreleridir (1 mm3kanda yaklaşık 5 milyon). 
• Kemik iliğinde üretilirler.
• Yuvarlak, ortası çukur olan kan hücreleridir..
• Alyuvarlar, bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında 3 ile 5. aylarda dalak ve karaciğerde, 5. aydan sonra ise insan ömrü boyunca kırmızı kemik iliğinde üretilir. Kanımızda sayıca en fazla olan kan hücresidir.

Akyuvarlar;

• Akyuvarların görevi mikroplara karşı vücudu savunmaktır. Akyuvarlar mikropların etrafını sarıp onları içine alarak veya özel salgılar üreterek yok ederler.
  
• Beyaz renkli olan kan hücreleridir.
• Çekirdekli hücrelerdir.
• Akyuvarlar, alyuvarlardan daha iri yapıda olup, sayıları ise daha azdır (1 mm3kanda yaklaşık 7 bin tane bulunur).
• Hastalanma sırasında kandaki akyuvar sayısı artar.
• Akyuvarlar, renksiz kan hücreleridir.
• Kırmızı kemik iliği ve lenf düğümlerinde üretilir. 
• Hemoglobin taşımazlar. Çekirdeklidir.

Kan Pulcukları ;

• Yapısında özel proteinler vardır ve kanın pıhtılaşmasında görev yaparlar. Damar kesildiğinde hava ile etkileşerek delinen damarın kapatılmasını sağlarlar.
• Çekirdeksiz ve çok küçüktürler.
• 1 mm3kanda yaklaşık 300 bin tane kan pulcuğu vardır.
• Kan pulcukları kırmızı kemik iliğinde üretilir
• Çok küçük, renksiz ve çekirdeksizdirler.
• Yaralanma, kanama, damar zedelenmesi gibi durumlarda kanın damar dışına çıkmasını önleyerek, kan kaybını engeller.

KAN GRUPLARI
İnsanlarda dört farklı kan grubu bulunur. Bunlar A, B, AB ve 0 kan gruplarıdır. Kan alış verişi aynı kan grupları arasında yapılır. Bunun yanı sıra 0 kan grubundaki kişiler diğer bütün kan gruplarına kan verebilirler. Bu nedenle 0 kan grubuna genel verici adı verilir. AB kan grubu ise diğer bütün kan gruplarından kan alabilir. Bu nedenle AB kan grubuna genel alıcı adı verilir.

Kan alış verişi için kan grupları dışında Rh faktörüne de dikkat edilir. Bu faktör, ilk olarak Rhesus(Resus) maymunların da keşfedilmiştir. Bu nedenle maymunun adının ilk iki harfi ile isimlendirilir. Alyuvarların da Rh faktörü bulunan kan Rh(+) faktörü, bulunmayan ise Rh(–) olarak adlandırılır. Rh faktörleri aynı olan canlılar birbirlerine kan verebilir.
Kan grupları, alyuvarların zarında ve plazmada bulunan proteinlere göre belirlenir. Kan grupları A, B, AB ve 0’ dır..

LENF DOLAŞIMI
Vücudumuzda kan dolaşımına yardımcı olan organlar lenf dolaşımını oluşturur. Lenf sistemini lenf damarları ve lenf düğümleri meydana getirir. Lenf borularında dolaşan akıcı özellikteki sıvıya lenf denir. Lenf sistemi, kan damarlarından hücreler arasına sızan maddeleri toplayarak, tekrar kan dolaşımına kazandırır.
Lenf düğümleri vücudun mikroplara karşı savaşmasına yardımcı olan yapılardır. Lenf düğümleri kanı süzerek, mikropların etkisiz hale getirilmesinde görev yaparlar. Bademcikler birer lenf düğümüdür. Vücut, mikroplarla savaşırken bademcikler şişebilir. Vücutta bademcik gibi birçok düğüm vardır.

Dolaşım sisteminde kan dolaşımına yardımcı olan lenf dolaşımı da vardır. Lenf dolaşımında lenf, lenf damarları ve lenf düğümleri yer alır. Kan plazmasının bir kısmı ve bazı akyuvarlar kılcal kan damarlarından hücrelerin arasına sızar. Hücreler arasında biriken bu sıvı lenf damarlarına aktarılarak lenf (ak kan) adını alır. Lenf, lenf damarları ile taşınarak kan damarlarına aktarılır. Lenf damarlarının birleştiği yerlerde lenf düğümleri bulunur. Lenf düğümleri ise mikropları süzer ve bazı akyuvarları üreterek vücudumuzu hastalıklara karşı korur.

Dolaşım siteminin sağlığını etkileyen en önemli dış etkenler, hava kirliliği ve sigaradır. Dolaşım sistemini olumsuz etkileyen zararlı alışkanlıklardan biri de alkoldür. Çocuklukta geçirilen enfeksiyonlar ve bademcik iltihapları, zamanında iyi tedavi edilmezse kalp kapakçıklarını olumsuz etkiler ve kapakçıkların bozulmasına neden olur.

Kalp, damarlar ve kanda meydana gelen olumsuzluklar diğer organ ve sistemlerin çalışmasını doğrudan etkiler. Dolaşım sistemi hastalıkları kalp yetmezliği, kalp krizi, tansiyon, kalp romatizması, damar sertliği, varis, damar tıkanıklığı, AIDS, lösemi (kan kanseri), kansızlık, hemofili (kanın pıhtılaşmaması), gibi hastalıklardır.

Damar tıkanıklığının görüntülenmesi için yapılan tıbbı işleme,anjiyoadı verilir. Bazı damarların tıkanması sonucu, kalbin beslenmesi aksar. Böyle durumlarda, vücudun başka kısmında yer alan bir damardan, damar parçası alınır. Bu parça, kalpte tıkalı olan damarın yerine eklenir. Bu cerrahi işlemebaypas ameliyatıdenir.   

Dolaşım sisteminin sağlığını koruyalım

Dolaşım sistemimizin sağlığını korumak oldukça önemlidir. Çünkü dolaşım sisteminin sağlığı diğer organları ve sistemleri doğrudan etkiler. Dolaşım sistemimizin sağlığını korumak için:

• Yeterli ve dengeli beslenmeliyiz.
• Düzenli olarak spor yapmalıyız.
• Aşırı yorgunluk ve stresten, sigara ve alkol gibi zararlı maddelerden uzak durmalıyız.
• Hareketsiz ya da uzun süre ayakta durmamalıyız.
• Lösemi (kan kanseri), hemofili (kanın pıhtılaşmaması), kan uyuşmazlığı, kalp yetmezliği ve kalp krizi gibi hastalıklar bazı dolaşım sistemi hastalıklarıdır. Hepatit B ve C, tetanoz, sıtma, kuduz, tifüs ve AIDS ise kan yoluyla bulaşan hastalıklardır. Özellikle kan yoluyla bulaşan hastalıklara yakalanmamak için aşı yaptırmalıyız. Böylece vücudumuzun bu hastalıklara karşı bağışıklık kazanmasını sağlayabiliriz.

MERVE İLE TÜM DERSLER