6.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER

HÜCRE 

      

              AHTAPOT                                      SOĞAN                                           AMİP

Canlıların kimi büyük kimi küçüktür. Amip mikroskop yardımı ile 
yardımı ile görülebilir. Soğan yada ahtapotların ortak yanı yoktur diyebiliriz. Ama onları meydana getiren yapıları mikroskop ile incelerseniz benzer yapı birimleri olduğunu görürsünüz. Canlılar hücreden oluşur. Peki hücre ne demek diyeceksiniz. Hücre, kısa söylemek gerekirse canlıların en küçül yapı birimidir.
   
   Bazı canlılar bir hücreden oluşur.Örneğin amip bu canlılardandır. Ahtapot ve soğan ise çok sayıda canlıdan oluşan hücre örnekleridir. Temel canlılık olayları hücrede gerçekleşir. Canlılık olayların yönetildiği ve gerçekleştirildiği hücrede genellikle çekirdek, sitoplazma ve hücre zarı olmak üzere 3 temel kısım bulunur. Resimlerde de gösterilmiştir. 

Hücreler çok küçük olduğu için gözle görülmez. Mikroskopla görülebilir. mikroskop ne biliyor musunuz ? bilmeyenler için büyüteç gibidir. Küçük varlıkların ve hücrelerin görüntülerini yüzlerce binlerce büyütülmesini sağlar.

Peki Hücre Zarının görevi nedir? Hücreler, hücre zarı olarak adlandırılan esnek bir zar ile çevrelenmiştir. Bu zar hücrenin dış yüzeyinde bir tabaka oluşturur. Şöyle söyleyeyim bu tabaka vücudu saran deri gibidir. Hücreye şekil ve dayanıklılık verir. Hücre zarı belli maddeleri hücre içini alır veya veya atar. 


Sitoplazma görevi nedir? bir bakalım 
Hücreler sitoplazma olarak adlandırılan yarı akışkan bir madde içerir. Yumurta akına benzer. Bu madde hücre zari ile çekirdek arasını doldurur ve büyük oranda sudan oluşur. Hücrenin enerji üretimi, sindirim, besin sentezi gibi canlılık olayların bir çoğu sitoplazmada gerçekleşir.
   Sitoplazmada organel adı verilen yapılar bulunur.Hücre içinde canlılık olayların gerçekleştiği yapıya organel denir.Organeller görevini yerine getirerek hücrenin canlılığının sürdürülmesini sağlar. Kloroplast, mitokondri, koful, sentriyol, lizozom, golgi aygıtı, endoplazmik, retikulum, ribozom bunlarda hücrede bulunan organellerdir.

Çekirdeğin görevini bilen var mı? 
Hücreler genellikle çekirdeğe sahiptirler. Çekirdek hücre içindeki diğer yapılardan büyüktür. Genellikle hücrenin merkezinde yer alırlar. Çekirdekte hücre içinde gerçekleşecek canlılık olaylarının bilgisini taşıyan kalıtsal materyal bulunur.Çekirdekten hücrenin diğer bölümlerine sinyaller gönderilir ve canlılık olaylarının yürütülmesini sağlar. Kısaca çekirdek hücrenin yönetim merkezidir, beyin gibi .
  Hücreler büyür, enerji üretir, belli bir büyüklüğe geldiğinde de bölünebilir. işte Çekirdekte burda hücre bölünmesi çekirdek tarafından kontrol edilir. Hücreye ait bilgiler kalıtsal materyal aracılığıyla yeni yavru hücreye aktarılır.
 ama bazı hücreler vardır ki çekirdek bulunmaz. Hücrenin yönetim bilgisini taşıyan kalıtsal materyal sitoplazmada bulunur. Örnek vermek gerekirse bakteriler; çekirdeksiz hücrelerdir.

Bitki ve Hayvan hücrelerini karşılaştıralım.

1. Hücre zarı = Hücrenin dış yüzeyini çevreleyen bir tabaka oluşturur. Deri gibi demiştik. Bakalım şimdi bitki ve hayvan hücresinde de var o zaman biz diyelim ki bitki ve hayvan hücrelerinin temel kısımlarından biridir. 
2. Sitoplazma = sitoplazma için ne demiştik hatırlayalım. Hücre zarı ile çekirdek arasını doldurur. Sitoplazmamız da car hem bitkide hem hayvan da o zaman buda Bitki ve hayvan hücrelerinin temel kısımlarından biridir diyebiliriz.
3. Çekirdek = söylememe gerek yok ama yinede söyleyelim. Hücrenin yönetim merkezidir. Bitki ve hayvan hücrelerinde var o zaman Bitki ve hayvan hücrelerinin temel kısımlarından biridir diyebilir.
4. Hücre duvarı = Bitki hücresinde bulunur. Hücre zarının dışında yer alır. hücre zarını biliyoruz zaten. Dayanıklılık sağlar ve onları korur. Hücre duvarı cansız bir yapıdır.
5. Kloroplast = Buda bitki hücrelerinde bulunur. Hücrenin besin içerikleri bu organelde sentezlenir. Kloroplast, yeşil renk maddesi olan klorofil içerir. Klorofil diyeceksiniz. Klorofil, bitkilerin besin üretiminde güneş enerjisini kullanabilmesini sağlar.
6. Mitokondri = Hücrenin enerji ihtiyacını karşılayan organeldir. Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur. o zaman ortak yapılardan biri diyebiliriz.

                                                                              7. koful = Hücrede depolama işinde görevli yapıdır. Su,besin ve atık depolayabilir. Hayvan hücrelerinde çok sayıda ve küçük, az sayıda ve büyüktür.
8. Ribozom = Hücreye özgü proteinlerin sentezlenmesinde görevlidir. Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur o zaman ortak yapılardan biridir diyebiliriz.
9. Golgi cisimciliği = Salgı maddelerinin oluşturulmasında görevlidir.oluşan salgı küçük kesecikler halinde paketlenir. Bu kesecikler yoluyla salgı hücre içine ya da hücre dışına taşınır. Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur o zaman ortak yapılardan biridir diyebilir.
10. Lizozom = Hücre içinde büyük maddelerin sindirilmesinde görevlidir. Bitki ve Hayvan hücrelerinde bulunur o zaman ortak yapılardan biridir.
11. Endoplazmik retikulum = Hücre zarı ve çekirdek arasında bulunur. Hücrede madde iletimi görevi yapar. Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunur o zaman ortak yapılardan biridir diyebiliriz.
12. Sentriyol = Hayvan hücrelerinde ciftler halinde bulunur. Hücre bölünmesinde görevlidir.

Hücre ve organizma ilişkisi 

Paramesyum, bir hücreli canlıdır ve 
tüm canlılık olayları bir hücrede gerçekleşir.

Bir hücreli canlılar yapıları bakımından çok hücreli canlılara göre daha basittir. Tüm canlılık olayları bir hücre içerisinde gerçekleşir. Çok hücreli canlılar ise özelleşmiş ve kendine özgü daha karmaşık bir yapısı, düzeni ya da organizasyonu vardır. Örnek olarak; Ağaçlar, kurbağalar, balıklar ve insanlar çok hücreli canlılardandır. 

 Vücudunuz özel işlevlere sahip çok sayıda hücre çeşidinden oluşur. Örnek verirsek; kas hücreleri hareketi sağlamak, kırmızı kan hücreleri ise diğer hücrelere oksijen taşımak için özelleşmiştir.

 Çok hücreli gelişmiş canlılarda organizasyon, Örneğin yılanda olduğu gibi hücre düzeyinde başlar. Hücreler vücudun temel yapı birimidir. Aynı işlevi yapmak üzere farklılaşıp özelleşen hücreler dokuları meydana getirir. Kas, kan ve sinir doku, hayvanların dokularından bazılarıdır.

Doku grupları, özel bir işlevi yerine getirmek üzere birlikte çalışır ve organları oluşturur. Kalp, akciğer, beyin ve deri hayvanlarda bulanan organlardan bazılarıdır. 

Belli bir görevi yerine getirerek birlikte çalışan yapı ve organlar da sitemleri oluşturur. Örneğin yılanın dolaşım sistemi kalp, kan ve kan damarlarından oluşur. Bunlar birlikte çalışarak besin, oksijen ve diğer maddeleri yılanın hücrelerine taşır. 

Sistemler diğer sistemlerle birlikte çalışır.Örneğin; sindirim 
sistemi, sindirilmiş besinleri dolaşım sistemine verir. Damarlarda dolaşan kan bu maddeleri hücrelere taşır. Tüm hücreler, dokular, organlar ve sistemler organizmayı yani canlıyı oluşturur.

Hayvanlar, çok hücreli canlılardır ve gelişmiş sistemlere sahiptirler.

Destek ve hareket sistemi                         solunum sistemi                                  dolaşım sistemi

Bu konuyu ilerde göreceğiz.

Hayvanlarda görülen ve hücreden organizmaya doğru olan organizasyon bitkilerde de görülür.Örnek verirse; bazı hücreler özelleşerek su ve madde iletimini sağlayan iletim dokuyu, iletim doku ve diğer bitki dokuları da yaprakları oluşturur. Yapraklar, kökler ve gövde bitkinin organlarından dır. Bu organlar, bitkide taşıma sistemi oluşturur. taşıma sistemi ve diğer sistemler bitkiyi meydana getirir. 

KONU ANLATIM SÜRECİMİZ BİTTİKTEN SONRA SORULARIMIZLA KONULARIMIZLA DEVAM EDECEĞİZ ;)