6.SINIF - TÜRKÇE - CÜMLEDE ANLAM

2) CÜMLEDE ANLAM

➡️ Neden - Sonuç ( Sebep - Sonuç ) Cümleleri

Bir eylemin hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelere neden-sonuç ( sebep - sonuç ) cümleleri denir.Bu cümlelerinin yüklemine " neden?  ve niçin ?  " soruları sorulduğunda cevap alırız. Genellikle " için, -den,-diğinden, ile " gibi ekler ve ebatlar kullanılır.

örnek

• Yağmur yağınca maç iptal oldu. ( Şimdi sorumuzu soralım. Neden  iptal oldu ?  cevap = yağmur yağınca . cevapta aldık o zaman bu cümle neden - sonuç cümlesidir. )
• Boyalarım bittiği için resmim yarım kaldı ( Neden yarım kaldı? cevap = boyalarım bittiği için . cevap aldık o zaman bu cümle de neden - sonuç cümlesi )
• Durumu anladı ki bıyık altında gülüyor. 
• Çok sistemli çalıştı, başarılı oldu.

➡️ Amaç - Sonuç Cümleleri

Eyleme sorulan " hangi amaçla " sorusuna cevap verir. Genellikle " için, diye, üzere " gibi ebatlar kullanılır.

Örnek

• Kilo vermeyim diye spor yapıyor. ( sorumu geliyor :) hangi amaçla spor yapıyor. cevap = kilo vermeyim diye )
• Bildiklerini anlatmak üzere karakola başvurdu. (soru: hangi amaçla başvurdu. cevap = bildiklerini anlatmak üzere.)
• Oraya tüm zorluklara rağmen okumaya gitti. ( soru = hangi amaçla gitti. cevap = okumak amacıyla ) 
• Kapının kilidini açmak için anahtarını çıkardı.
• Annemi mutlu edeyim diye çiçek aldım
• Öğrencilere yardımcı olsun diye hazırladım bu siteyi

➡️ Koşul - sonuç ( Şart - Sonuç ) Cümleleri
Bir şeyin gerçekleşmesi için başka bir durumun yerine getirilmesi gereğine “şart” denilir. Şart cümlelerinde iki cümlecik vardır. Bunlardan birinin olması için diğeri şarta bağlanır. Bir yargının ya da eylemin gerçekleşebilmesi için öne sürülen bir şartın olduğu cümlelerdir. Örneğin “Çok hastaysa dışarı çıkmasın.” cümlesinde dışarı çıkma işi hasta olma veya olmama şartına bağlanmıştır.

Örnek

• Ben sana her istediğini alırım yeter ki beni üzme 
• Çok şeker içersen dişlerin çürüyebilir.
• Bu sınavdan 450 puan alırsam istediğim bölüme yerleşebilirim.
• Biraz söz dinlesen böyle hata yapmazsın.
• Eğer yağmur bu şiddette yağarsa sel olabilir.

➡️ Karşılaştırma cümleleri

En az iki farklı varlığı, olayı, durumu, kavramı birbiriyle örtüşen birbirine benzeyen ya da karşıt yönleriyle zayıflık üstünlük eşitlik-denklik vs belirterek kıyaslayan cümlelerdir. Karşılaştırma cümlelerinin sadece aradaki farkların değerlendirildiği cümleler olmadığına, benzer yönlerin de kıyaslanabileceğine özellikle dikkat edilmelidir.

Karşılaştırma ilgisi “daha, en, gibi, kadar” vb edat ve zarf nitelikteki sözcükler veya “-den/-dan, -ki(n)den” vb ekler yardımıyla da sağlanır.

Karşılaştırma " gibi, kadar, en, daha, çok, göre, fazla " gibi cümlelerle kullanılır.

Örnek

• Köyün en güzel çiçeği bahçemizde yetişir.
• Sandığımda daha hızlıymış
• Aşağı yukarı aynı kilodayız seninle
• Şimdilerde eski arabaların yerini son derece modern arabalar almış
• Merve sınavlara Kader'den daha iyi hazırlandığı için yüksek not aldı.

 ➡️ Öznel ve Nesnel yargılı cümleler

1- Nesnel (Objektif)
Anlatım: Anlatıcının kişisel görüşlerini, yorum ve izlenimlerini içermeyen; gözlem, deney ve araştırmaya dayanan anlatımdır. Nesnel yargılar kanıtlanabilir niteliktedir, kişiden kişiye değişmez

Örnek

• .Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi, Türk edebiyatında ilk tiyatro örneğidir
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun şiir türünde yapıtı yoktur.
• Zeytinin en çok yetiştiği bölge Ege’dir.
• Mavi ana renklerden biridir.
• İstanbul 1453 yılında fethedildi.

2- Öznel (Sübjektif) Anlatım
: Anlatanın kişisel görüşlerini, yorum ve izlenimlerini de içeren, kişiden kişiye değişe­bilen (göreceli), kanıtlanması mümkün olmayan yargılardır. Gözlemden, araştırma­dan çok kanıya, kişisel değerlendirmeye dayanır. Yan tutabilir. Öznel anlatım cümlelerindeki yargılarda güzel, çirkin, iyi, kötü, yararlı, yararsız ve benzeri sözcükler kullanılır ki bunlar "kanıtlanamayan, göreceli" kavramlardır

Örnek

• Çok iyi bir insandır.
• Deniz insana huzur veriyor.
• En iyi tatil yurt dışında yapılan tatildir.
• Kırmızı araba her zaman güzeldir.

1-❤️Cümle yorumlama

A-Cümlenin konusu
Verilen cümleye " bu cümle ney i anlatıyor. " aldığımız cevap konusu olacaktır.

B- Cümlenin ana fikri
Bir metinde, cümleler de, paragrafta veya herhangi bir yazıda anlatılmak istenen “asıl düşünce”ye “cümlenin ana fikri denir. Yazar uzunca bir yazı yazar ancak uzun yazı içerisinde belli bir kısım vardır ki bu kısım, anlatımın ana konusunu içerir. Buna dil bilgisinde cümlenin ana fikri (ana düşüncesi) denir.

C- Cümle tamamlama
Bazı cümlede anlam sorularında cümlelerin çeşitli yerlerinde (başta-ortada-sonda) bırakılan boşluğun tamamlanması istenmektedir. Boşluğa yerleştirilecek parça; bir sözcük, bir sözcük öbeği ya da bir cümlecik olabilir.
Bu soru tipi basit, fakat çok yönlüdür. Cümlede anlamla birlikte sözcükte anlam, de­yim, sözcük türleri gibi konularda belli bir birikime ulaşmayı, dikkatli ve yöntemine uygun hareket etmeyi gerektirir.
Tamamlayıcı söz; konu, anlam ve cümle kuruluşu yönünden amaca uygun olmalı­dır.

Örnek;

Ailede tüm yükümlülükleri üzerine alan, çocuklarını her türlü sorumluluktan uzak tu­tan anne babalar --- bireyler yetiştirirler.

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) her bakımdan kendilerine benzeyen
B) işini seven görevlerinin bilincinde olan

C) bulundukları her ortama kolayca uyum sağlayan
D) karşılaştıkları güçlükleri yenmek için her türlü yola başvuran
E) yaşamını biçimlendiremeyen, başkaları tarafından yönetilmeyi bekleyen

Cevap
Soru kökünde anlatılan anne babaların yetiştirdiği çocuklara bakarsanız, onların sorumluluk sahibi olmayan bireyler olduğunu görürsünüz; bu tür bireylerin de ken­di yaşamlarını biçimlendiremeyen, başkaları tarafından yönetilmeyi bekleyen kişiler olduğunu düşünmek zor değildir. (CEVAP: E)

2-❤️ Cümlenin  ifade ettiği anlam özellikleri
1- Tanım Cümleleri